Dragon Fruit Farming – फ्रुट, ज्याला ‘पिटायया’ देखील म्हणतात, हे निवडुंग (cactus) कुटुंबातील एक असामान्य आणि आकर्षक फळ आहे. याचे मूळ मेक्सिको आणि दक्षिण अमेरिकेतील प्रदेशात आहे, परंतु आज ते जगभर विविध देशांमध्ये पिकवले जाते. विशेषत: कंबोडिया, थायलंड, मलेशिया, इंडोनेशिया, तैवान, व्हिएतनाम आणि फिलिपाईन्स सारख्या देशांमध्ये याची लागवड मोठ्या प्रमाणावर केली जाते. भारतातही ड्रॅगन फ्रुटच्या लागवडीला वेगाने प्रोत्साहन मिळत आहे आणि ते विशेषतः महाराष्ट्र, कर्नाटक, गुजरात, तामिळनाडू, केरळ, आणि आंध्र प्रदेश या राज्यांमध्ये लोकप्रिय झाले आहे.
पारंपरिक शेतीमध्ये अनेकदा मोठ्या कष्टांसह अपेक्षित उत्पन्न मिळवता येत नाही, ज्यामुळे शेतकऱ्यांची आर्थिक स्थिती सुधारत नाही. यामुळे अनेक शेतकऱ्यांना पर्यायी पिकांचा विचार करणे आवश्यक ठरते. ड्रॅगन फ्रुट हे त्यापैकी एक आदर्श पर्यायी पीक आहे. याचे उत्पादन कमी वेळात आणि कमी पाण्याचा वापर करून केले जाऊ शकते. याला कडक हवामान आणि कमी पाण्याची आवश्यकता असल्याने, भारताच्या विविध भागांमध्ये हे सहज पिकवता येते.
Dragon Fruit Farming – ड्रॅगन फ्रुटची लागवड करणाऱ्यांना अनेक फायदे होऊ शकतात. याच्या लागवडीसाठी विशेष तंत्रज्ञान आणि काळजीची आवश्यकता असली तरी, एकदा हे पीक फुलले की त्याचा बाजारात चांगला मागणी असतो. फळाच्या स्वादिष्ट आणि पौष्टिक गुणधर्मांमुळे त्याची मागणी वाढत आहे. हे फळ अँटीऑक्सिडन्ट्स, फायबर्स, आणि विविध जीवनसत्त्वांनी भरलेले असते, ज्यामुळे ते आरोग्याच्या दृष्टीने फायदेशीर ठरते. याच्या विविध उपयोगांमुळे ड्रॅगन फ्रुटच्या व्यवसायात प्रचंड वाढ होण्याची शक्यता आहे.
ड्रॅगन फ्रुट मानवी आरोग्याच्या दृष्टीने अत्यंत फायदेशीर आहे. यामध्ये जीवनसत्त्वे, खनिजे, प्रथिने, फॉस्फरस, आणि कॅल्शियम मोठ्या प्रमाणात आढळतात. हे फळ रोग प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी आणि पांढऱ्या रक्तपेशीच्या निर्मितीसाठी मदत करते. याला ‘सुपर फूड’ म्हणून ओळखले जाते. सध्या आईस्क्रीम, जेली, जाम, वाईन आणि फेस पॅक यांसारख्या उत्पादनांमध्ये याचा वापर वाढला आहे. 2021-22 पासून कृषी विभागाने ड्रॅगन फ्रुट लागवडीसाठी एकात्मिक फलोत्पादन विकास अभियान सुरू केले असून, शेतकऱ्यांना प्रोत्साहन दिले जात आहे.
हवामान | Atmosphere | Dragon Fruit Farming
ड्रॅगनफ्रूट पिकाची वाढ उष्णकटिबंधीय हवामानात सर्वोत्तम होते, ज्यासाठी तापमान सुमारे 20 ते 30 डिग्री सेल्सिअस आणि पुरेसे सूर्यप्रकाश आवश्यक आहे. हे पीक विविध प्रकारच्या जमिनीत पिकवता येते, परंतु सेंद्रिय कर्ब असलेल्या आणि चांगला निचरा होणाऱ्या जमिनीत याचे सर्वोत्तम उत्पादन मिळवता येते. पाण्याचा उत्तम निचरा असलेल्या जमिनीत फळांची गुणवत्ता आणि उत्पादन प्रमाण अधिक असते.
ड्रॅगनफ्रुटची नर्सरी कशी असावी ? | Dragon Fruit Farming | Nursery
ड्रॅगनफ्रुटची नर्सरी तयार करताना खालील गोष्टी लक्षात घेतल्या पाहिजेत : Dragon Fruit Farming
- ठिकाण निवड: नर्सरीसाठी सूर्यप्रकाश मिळणारे उष्णकटिबंधीय क्षेत्र निवडा.
- जमीन: हलकी, उत्तम निचरा होणारी, सेंद्रिय कर्ब असलेली माती आवश्यक आहे.
- पाणी: नियमित पाणी पुरवठा करा, पण पाणी साचू देऊ नका.
- सिंचन: गाळणीतून पाणी जाऊ देणे, ड्रॅगनफ्रुटला जास्त ओलावा नको.
- पेरणी: बीज किंवा कटिंग्स वापरून नर्सरी तयार करा.
- प्रत्येकीच्या पिकांची अंतर: प्लांट्सचे योग्य अंतर ठेवा, जेणेकरून त्यांना आवश्यक जागा मिळेल.
- तापमान: 20 ते 30 डिग्री सेल्सिअस तापमान योग्य असते.
- प्रतिकूल हवामानापासून संरक्षण: वारा किंवा थंड हवामानापासून संरक्षणासाठी शेडनेट्सचा वापर करा.
ड्रॅगनफ्रुटची लागवड पद्धती | Dragon Fruit Farming | Cultivation Process
ड्रॅगनफ्रुटची लागवड करताना खालील पद्धती वापराव्यात:
- तापमान आणि वातावरण: उष्णकटिबंधीय हवामान आवश्यक, 20 ते 30 डिग्री सेल्सिअस तापमान सर्वोत्तम आहे.
- जमिनीत तयारी: हलकी, उत्तम निचरा होणारी, सेंद्रिय कर्ब असलेली माती निवडा. पाणी साचू नये यासाठी मातीची चांगली ड्रेनेज व्यवस्था असावी.
- पेरणीची पद्धत: बीज पेरणी: बीजे 0.5 ते 1 इंच खोलीवर पेरावीत. , कटिंग पद्धत : 6-12 इंच लांब शेंडी किंवा कटिंग घेऊन, त्यांना पाणी आणि छायेत ठेवा. जरा फुटल्यानंतर ते मुख्य मातीमध्ये लावता येतात.
- पेरणी अंतर: प्रत्येक झाडापासून 2-3 मीटर अंतर ठेवावे.
- सिंचन: सिंचन योग्य प्रमाणात करावं, पाणी साचू देणारे नाही, ओलावा जास्त होऊ देऊ नका.
- सपोर्ट: ड्रॅगनफ्रुटची वेल वाढली की तिला तटस्थ किंवा गिळवणारा सपोर्ट आवश्यक असतो. म्हणून खांब किंवा वायर इत्यादी वापरून त्यांना सहाय्य द्यावे.
- मुल्चिंग: मातीमध्ये ओलावा राखण्यासाठी आणि तण नियंत्रणासाठी मुल्चिंग करा.
- प्रकाश: पूर्ण सूर्यप्रकाश आवश्यक आहे, त्यामुळे झाडांना दररोज कमीत कमी 6 तास सूर्यप्रकाश मिळावा याची काळजी घ्या.
ड्रॅगनफ्रुट खत व्यवस्थापन | Dragon Fruit Farming
- सेंद्रिय खते: गांडूळ खत, शेणखत, लिंबोळी खत यांचा वापर करा.
- रासायनिक खत: नत्र (500 ग्रॅम), स्फुरद (500 ग्रॅम), पालाश (300 ग्रॅम) चार भागांत विभागून द्यावीत.
- ठिबक सिंचन: विद्राव्य खते आणि सूक्ष्म अन्नद्रव्यांचा वापर करा.
- शेणखत: योग्य वाढ झालेल्या झाडांना दरवर्षी 15-20 किलो शेणखत द्या.
- समतोल वापर: रासायनिक आणि सेंद्रिय खते समतोल प्रमाणात वापरा.
ड्रॅगनफ्रुट पाणी व्यवस्थापन | Dragon Fruit Farming
- पाण्याची कमी आवश्यकता: ड्रॅगनफ्रुट पीक कमी पाण्यावर चांगले वाढते आणि दीर्घकाळ पाण्याचा ताण सहन करू शकते.
- उन्हाळ्यात पाणी: कडक उन्हाळ्यात प्रत्येक झाडाला रोज 1 ते 2 लिटर पाणी द्यावे.
- हिवाळा व उन्हाळ्यात पाणी: नियमित अंतराने आवश्यकतेनुसार पाणी द्यावे, पण एका वेळेस जास्त पाणी न देता नियंत्रित प्रमाणात द्यावे.
- फुलधारणा साठी पाणी: एप्रिल-मे महिन्यात योग्य पाणी व्यवस्थापनाने फुलधारणा वाढवण्यास मदत होते.
- ठिबक सिंचन: ठिबक सिंचन पद्धतीचा वापर अधिक फायदेशीर ठरतो.
ड्रॅगनफ्रुट छाटणी –
- फांद्यांची दिशा: लागवडीनंतर, वरच्या दिशेने वाढणाऱ्या फांद्यांना प्लेटच्या दिशेने वाढू द्यावे, आणि जमिनीच्या दिशेने किंवा आडव्या फांद्यांना काढून टाकावे.
- रोगट फांद्या: रोगट आणि अनावश्यक फांद्यांना काढून टाकावे, त्यावर बुरशीनाशकाची फवारणी करावी.
- छत्री आकार: झाडाला छत्रीच्या आकारात वाढू द्यावे, ज्यामुळे सूर्यप्रकाश आणि वाऱ्याचा योग्य प्रवाह होईल.
- दरवर्षी छाटणी: फळांची काढणी झाल्यानंतर, झाडांची नियमित छाटणी करणे आवश्यक आहे, ज्यामुळे झाडाची योग्य वाढ होते.
ड्रॅगनफ्रुट फळांची काढणी | Dragon Fruit Farming
- फुलांची सुरुवात: 18-22 महिन्यांनी फुले येतात, जी संध्याकाळी बहरतात.
- परागीकरण: वटवाघूळ, होक पतंग आणि मधमाशी द्वारे परागीकरण होते. मिश्र प्रजातींचे रोपण फायदेशीर ठरते.
- फळ परिपक्वता: फळ 30-35 दिवसात पिकते, पिकल्यानंतर लाल किंवा गुलाबी होते.
- काढणीचा हंगाम: जून ते नोव्हेंबरपर्यंत 4-5 वेळा काढणी होते.
- उत्पन्न: एका झाडाला 40-100 फळे येतात, 15-20 किलो उत्पन्न मिळते. एका एकरातून 8-10 लाख रुपये उत्पन्न मिळू शकते.
| अधिक माहितीसाठी :- | येथे क्लिक करा |
| विविध योजनेसाठी वेबसाईट :- | येथे क्लिक करा |
| व्हॉट्सअँप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी :- | येथे क्लिक करा |
अधिक माहितीसाठी खालील विडिओ पहा , Video Credit :- Indian Farmer
FAQ’s:
ड्रॅगनफ्रुट कधी पिकवता येतो?
ड्रॅगनफ्रुट 18 ते 22 महिन्यांनी पिकवता येतो.
ड्रॅगनफ्रुटच्या फुलांचे रंग काय असतात?
फुले संध्याकाळी बहरतात आणि मोठ्या आकाराची असतात.
ड्रॅगनफ्रुटला किती पाणी द्यावे?
कमी पाणी आवश्यक असते, कडक उन्हाळ्यात 1 ते 2 लिटर पाणी रोज द्यावे.
ड्रॅगनफ्रुटची काढणी कधी केली जाते?
फळधारणेचा हंगाम जून ते नोव्हेंबर असतो, आणि काढणी 4-5 वेळा केली जाते.
ड्रॅगनफ्रुटला किती उत्पन्न मिळू शकते?
एका एकरात 8 ते 10 लाख रुपये मिळू शकते.
इतर योजना :
Land Satbara Utara Document 2024?| जमिनीचा ७/१२ म्हणजे काय ? | ७/१२ जमिनीसाठी का गरजेचा आहे ?
अशाच नवनवीन योजना नोटीफीकेशन साठी आजच आमचा ग्रुप जॉईन करा.
तुम्हाला ही माहिती उपयुक्त वाटली असल्यास आपल्या मैत्रिणींना आई – बहिणींना तसेच गरजू व्यक्तींना आताच शेअर करा.